Sociale dialoog als katalysator voor verandering in Indonesië

Training voor werknemersvertegenwoordigers én management van 14 kledingfabrieken

Onlangs organiseerde CNV Internationaal, samen met CNV-vakbondsbestuurder Hanane Chikhi en onze lokale partner Yayasan Dialog Sosial (stichting voor sociale dialoog) een training in Indonesië over sociale dialoog en vakbondsvrijheid. Hanane verruilde een paar dagen de havens en het openbaar vervoer voor de textielfabrieken in Indonesië. Deelnemers aan de workshops waren niet alleen werknemersvertegenwoordigers, maar ook het management van 14 kledingfabrieken.

Doel van de training

We hebben inmiddels al heel wat jaren ervaring met het geven van sociale dialoog trainingen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Die trainingen gaan verder dan alleen het aanleren van bijvoorbeeld onderhandelingsvaardigheden. We nodigen zowel werknemers als werkgevers uit. Het uiteindelijke doel is om in een veilige trainingsomgeving de communicatie tussen werkgevers en werknemers te versterken. Op basis daarvan kunnen zij vervolgstappen zetten, zoals het onderhandelen van cao’s waarin verbeterde arbeidsvoorwaarden zijn verankerd.

Angst

De training werd gehouden in Midden-Java, een regio in Indonesië waar de aanwezigheid van vakbonden in kledingfabrieken nog minimaal is. Steeds meer merken verplaatsen hun productie van West- naar Midden-Java. Dat gebeurt helaas niet vanwege betere omstandigheden, maar omdat de lonen daar lager zijn. De angst voor aansluiten bij of oprichten van een vakbond overheerst hier: Veel werknemers durven zich niet aan te sluiten of een vakbond op te richten uit angst om hun baan te verliezen.

Maar, zonder vakbonden, geen cao’s. Problemen zoals extreme hitte in fabrieken, gebrek aan baanzekerheid of het niet uitbetalen van ontslagvergoedingen blijven daarom vaak onopgelost. Het gevolg is dat werknemers steeds kwetsbaarder worden.

Vertrouwen opwekken

Des te belangrijker was de sociale dialoog training om daar verandering in te brengen. Dat begint bij de basis: vertrouwen scheppen tussen werknemersvertegenwoordigers en management.

Tegelijk bieden we praktische handvaten om dialoog op fabrieksniveau op te gaan zetten. Want, uiteindelijk is het doel van deze training is capaciteitsversterking op fabrieksniveau in de fabriek, zodat werknemers en management in staat zijn een dialoog te voeren die leidt tot een sterke cao.

Primeur voor Hanane

Het was een primeur voor Hanane Chikhi. Voor de eerste keer reisde zij als vakbondsbestuurder mee naar Indonesië om de training te faciliteren. Wat zijn haar indrukken?

“Wat mij vooral is bijgebleven, is hoe groot het verschil soms nog is tussen werkgevers en hun werknemers. In mijn sectoren, Havens en Openbaar Vervoer, ben ik gewend dat mensen zich, soms luidkeels en zonder terughoudendheid, uitspreken als ze het ergens niet mee eens zijn. De vakbond is hier een gevestigde factor. Werknemers weten hun weg naar inspraak en belangenbehartiging goed te vinden. In Indonesië is dat duidelijk anders."

Verlangen om gehoord te worden

"Tijdens de training merkte ik dat veel werknemers nog erg terughoudend zijn in het delen van hun zorgen of het stellen van kritische vragen richting het management. Die terughoudendheid komt voort uit een combinatie van angst en een gebrek aan ervaring met gestructureerde vormen van overleg. Tegelijkertijd is het verlangen om gehoord te worden wel degelijk aanwezig. Werknemers willen betere omstandigheden, meer zekerheid en een eerlijke behandeling, maar weten vaak niet goed waar of hoe ze moeten beginnen."

Veilig

"Het liet me beseffen hoe belangrijk het is om te investeren in basisvaardigheden zoals onderhandelen, communiceren en het opbouwen van vertrouwen. De training bood daarin een eerste, veilige omgeving om te oefenen met het voeren van een gesprek op gelijkwaardige basis. Voor veel deelnemers was het letterlijk de eerste keer dat ze in dialoog gingen met vertegenwoordigers van hun management over gezamenlijke problemen op de werkvloer. Dat eerste stapje, hoe klein ook, is essentieel."

Stappen vooruit

"Als vakbondsbestuurder was het inspirerend én confronterend om te zien hoeveel potentieel er is, maar ook hoeveel stappen er nog nodig zijn om tot echte vakbondsvrijheid en structureel overleg te komen

Ik hoop dat we hen met deze training een stukje in de goede richting hebben kunnen helpen. Want juist in een context waarin vakbondsvrijheid onder druk staat, kan een eerste stap al een groot verschil maken.”

Intensief vakbondswerk

Vakbondswerk in Indonesië is heel intensief. Zoiets als een sector cao bestaat niet; elke fabriek moet een eigen cao onderhandelen en registreren. Om dit proces te vergemakkelijken, hebben CNV Internationaal en CNV hebben samen met lokale vakbonden het concept van de multi-company" cao ontwikkeld: Een cao voor meer bedrijven in dezelfde industrie en regio., een succesvolle manier om meer impact te maken. Onderstaande video laat zien hoe.

Bekijk onze video voor meer informatie

Publicatiedatum 27 05 2025