Een duurzame oplossing van sociale kwesties in de keten begint bij de vrijheid van vakvereniging. Volgens Lieke Ruijmschoot, programma medewerker bij CNV Internationaal, is er niet alleen bewustwording, maar vooral ook actie nodig.
“Vrijheid van vakvereniging betekent dat werknemers het recht hebben om zichzelf te organiseren en met de werkgever te onderhelen over de arbeidsomstandigheden en -voorwaarden. In veel landen staat die vrijheid enorm onder druk.
Je kunt tijdens een audit op een productielocatie vragen: is er een vakbond en kunnen mensen daar vrij lid van worden? Het antwoord is al snel ‘ja’. Het probleem is alleen dat het weinig zegt. Er zijn landen waarin iedereen verplicht lid is van de staatsvakbond.
Er zijn landen waarin werkgevers zelf een vakbond instellen, waar zij het vervolgens alleen zelf voor het zeggen hebben. En er zijn heel veel landen waarin vakbonden en vakbondsleden worden gedwarsboomd en bedreigd. Alleen als je echt doorvraagt, ontdek je of de vakbonden onafhankelijk en democratisch zijn.
Neem Cambodja: 80 procent van de werknemers is er lid van een vakbond, maar dan wel opgericht door de werkgever of gelieerd aan de overheid. Op de geaggregeerde lijst van de Open Apparel Registry staan 100 Cambodjaanse productielocaties. Ik heb die lijst naar onze partners gestuurd met de vraag in welke fabrieken zij vertegenwoordigd zijn en of zij weten in welke van die fabrieken schendingen van mensenrechten voorkomen. Ze bleken in achttien fabrieken vertegenwoordigd te zijn en zeiden dat er bij de helft daarvan schendingen van mensenrechten voorkomen. Het grote gevaar is dat die fabrieken volgend jaar niet meer bestaan. Ze worden failliet verklaard en gaan dan een week later onder een andere naam verder, zonder de werknemers die ze zo lastig vonden.
In 2018 hebben we samen met de FNV een vragenlijst gemaakt die bedrijven kunnen gebruiken om door te vragen over de vrijheid van vakvereniging. We zijn nu bezig om daar specifieke landeninformatie aan toe te voegen, om aan te geven hoe de vakbonden in een bepaald land functioneren.
Als je als bedrijf ontdekt dat er in een fabriek een probleem is met vakbondsvrijheid, moet je iets doen. Oefen je invloed uit. Onderschrijf het belang van vakbondsvrijheid en werk dat uit in beleid en inkoopcriteria. Leg het belang van vakbondsvrijheid vast in contracten. Geef bij een fabrieksbezoek aan dat je ook een gesprek wil met de vakbonden. Bied werkgever en werknemers een training aan over de sociale dialoog. En kom in actie als je via convenantpartners een signaal krijgt dat er iets mis is in een fabriek.
Auditeurs, adviseurs en inkopers komen even langs, werknemers blijven. Als kwesties worden opgelost zonder de werknemers te betrekken, wordt hun positie alleen maar zwakker. Vrijheid van vakvereniging is de beste garantie dat sociale kwesties in een fabriek duurzaam worden opgelost.”
Publicatiedatum 03 07 2020