Blog Cambodja - Luchthaven Siem Reap

'Wie werkte er gisteravond om 20.00 uur?', vraagt de voorzitter van de vakbond. We bezoeken het personeel van Siem Reap International Airport. Gisteravond, bij onze aankomst, raakten de wielen van het vliegtuig nog maar één seconde de grond toen de piloot plotseling weer opsteeg en nog eens 15 minuten rondvloog om pas daarna terug te keren voor een tweede poging. Met succes deze keer, tot onze grote opluchting. “Oh, dit gebeurt vaak in het regenseizoen.” Het personeel van de luchthaven haalt er slechts de schouders over op. “Er staat vaak harde wind in de avond.”
 

Het zweet druppelt over mijn rug, al hangen er meerdere ventilatoren in de ruimte. Een banner wappert in de wind. Erop staat de tekst ‘Power of one is relying on the membership’ waarmee zoveel wordt gezegd als ‘Als werknemer sta je sterker als je lid van de vakbond bent'.
 

Buiten is het 30 graden en we zitten hier met ongeveer 25 mensen bij elkaar. Ik zou zo in slaap kunnen vallen door de warmte. Maar de verhalen die ik vandaag hoor, houden me wakker. De belangrijkste zorg van de vliegveldwerknemers is wat zij noemen 'meerdere functies'. Dat is een nieuwe strategie van de werkgever om kosten te besparen.

Siem Reap Airport is voor 70% eigendom van het Franse bedrijf VINCI en verwelkomde 4,5 miljoen reizigers in 2018. Van de 560 personeelsleden zijn er meer dan 300 (waarvan 75 vrouwen) lid van de luchthavenvakbond. Deze vakbond is  aangesloten bij de Cambodia Tourism Industries Worker Trade Union CTWF.

De vakbond organiseert al een paar jaar de werknemers van de luchthaven en onderhandelt met VINCI over hun eisen. Drie keer is het gelukt om een CAO (Collectieve Arbeidsovereenkomst) af te sluiten. Alle arbeidsvoorwaarden die zijn onderhandeld door het bedrijf en de vakbond zijn vastgelegd in deze CAO, zoals lonen en werktijden maar ook vakanties, gezondheidszorg, veiligheid en klachten.

In de vorige CAO was bijvoorbeeld afgesproken dat het loon van de werknemers jaarlijks zou toenemen met 18 tot 22 euro tussen 2014 en 2016. Een mooi onderhandelingsresultaat gezien het feit dat laagste lonen ruim 267 euro per maand zijn.

Die CAO is echter verlopen. Helaas zijn de vereisten voor de vakbond om over een nieuwe te mogen onderhandelen intussen strenger geworden. Een vakbond moet eerst de status van “meest representatieve organisatie” verkrijgen. Daarvoor moet de bond bewijzen dat meer dan 30% van de personeelsleden van een bedrijf is aangesloten. De bond dient in 2015 een aanvraag in voor deze status.

Het ministerie weigert dan echter nieuwe registraties in behandeling te nemen zolang de nieuwe vakbondswet die werd voorbereid niet aangenomen is. En als die wet er in 2016 eindelijk komt, blijken daarin allerlei aanvullende eisen te staan. Uiteindelijk word de status van de vakbond pas begin 2019 goedgekeurd. Eindelijk kunnen dan de onderhandelingen beginnen.

Het bedrijf profiteert intussen van het vacuüm dat hierdoor ontstaan is. Steeds vaker wordt personeel ingehuurd voor een laagbetaalde positie zoals bijvoorbeeld schoonmaker (met een loon van 267 euro) en eist dan dat ze extra taken uitvoeren.

'Wat voor soort taken?', vraag ik. Oh, dat kan alles zijn - inchecken, het vervoeren van reizigers of bagage op het vliegveldterrein, communicatie vanaf de grond met de piloot. Officieel is het salaris van een chauffeur 348 euro. Maar werknemers met meerdere functies krijgen slechts het salaris van de laagstbetaalde functie uitbetaald. Wie weigert, kan worden ontslagen.

En dat is nog niet alles. Er wordt meer overwerk van de werknemers geëist en er wordt minder personeel ingehuurd. Steeds meer werknemers hebben tijdelijke contracten. Dat maakt het voor de vakbond moeilijker hen te organiseren en leden te werven. Werknemers worden zomaar zonder waarschuwing ontslagen.

Een vrouw vertelt: 'Ik kreeg longproblemen. De dokter vertelde me dat ik niet langer bij de incheckbalie mocht werken vanwege de werkdruk. Maar zodra ik lid werd van de vakbond, dwong het bedrijf me om toch weer bij de incheckbalie te werken. Een collega met een beenblessure werd ook gedwongen onaangepast werk te doen.’

Het is duidelijk dat het zonder collectieve arbeidsovereenkomst voor deze werknemers moeilijk is om te bereiken dat hun rechten worden nageleefd. We wisselen ideeën uit over strategieën.

Eerder zouden ze gaan staken, maar dat is tegenwoordig strafbaar vanwege de nieuwe wetgeving. Ze hebben de Franse vakbond benaderd die actief is in het hoofdkantoor van het bedrijf en gesproken met internationale vakbondsorganisaties. Tot nu toe is dat allemaal tevergeefs geweest.

Ik vraag of het hen zou helpen als ik over hun situatie schrijf. Ja, dat zou helpen, is de reactie. Goed, dat is in elk geval een belofte die ik graag wil nakomen.

Lieke Ruijmschoot,

Cambodja, juli 2019