CNV Internationaal over Europees palmoliebesluit: “Het wordt tijd om breder verantwoordelijkheid te nemen”

Arend van Wijngaarden, Voorzitter van CNV Internationaal: “Nederland is de grootste palmolie-importeur en -exporteur van de Europese Unie. Door minder palmolie af te nemen, kunnen Nederlandse bedrijven, die palmolie als grondstof gebruiken, een grote rol spelen in het verbeteren van het milieu én in het voorkomen van schendingen van mensen- en arbeidsrechten, door het signaal wat we daarmee afgeven aan palmplantages. Het besluit van de Europese Unie dat palmolie in 2030 niet altijd meer als biobrandstof mag worden gebruikt, is slechts een minuscule stap voorwaarts voor een beter milieu. De sociale duurzaamheidsaspecten, zoals mensen- en arbeidsrechten op de palmolieplantages en -industrie, zijn echter niet op de agenda geplaatst. Op het moment onderhandelt Europa over een vrijhandelsakkoord met Indonesië, waarin palmolie een groot punt van discussie is zowel als het gaat om milieu als mens. Er is nog veel meer nodig. Het wordt tijd om breder verantwoordelijkheid te nemen.”

Van Wijngaarden reageert op het feit dat de Europese Commissie op 13 maart heeft besloten dat palmolie géén groene brandstof is. Het mag daarom niet langer meetellen als biobrandstof voor het halen van de duurzame energiedoelen. Door het besluit zal vanaf 2023 het gebruik van palmoliediesel geleidelijk worden afgebouwd tot nul in 2030. Biodiesel van palmolie is aanzienlijk slechter voor het klimaat dan gewone diesel, is gebleken uit onderzoek, omdat het tot ontbossing leidt; palmolieplantages verdringen landbouwgrond die gebruikt kan worden voor de productie van voedsel. Palmolie wordt gebruikt in voedingsmiddelen, zoals margarine, babyvoeding, chips, soepen, sauzen en koekjes. Maar dient ook als grondstof bij de productie van bijvoorbeeld diervoeding, zeep, shampoo, cosmetica en biodiesel.

Kleine doorbraak
Van Wijngaarden erkent: “De classificatie van Europa dat palmolie niet duurzaam is, is weliswaar een doorbraak voor het milieu. Maar ook in dat opzicht is het maar een kleine overwinning, omdat de Europese Commissie andere plantaardige oliën die tot ontbossing leiden nog wel als duurzaam blijft zien. Er gelden voor bepaalde soorten palmolieplantages weer uitzonderingen; bijvoorbeeld voor kleine plantages van minder dan 2 hectare.”

Europa komt met de nu gestelde uitzonderingen tegemoet aan de lobby van palmolieproducerende landen. 85 procent van de palmolie in de wereld komt uit Maleisië en Indonesië. De Europese Unie voert besprekingen met Indonesië over een vrijhandelsovereenkomst, die mogelijk van invloed zijn geweest op het besluit van de Commissie om palmolie niet volledig uit te sluiten.

Arbeidsrechten
Dat de arbeidsrechten van werknemers in de palmolie toeleveringsketens nog massaal worden geschonden blijkt uit een eerder gepubliceerd onderzoek van CNV Internationaal. Uit het onderzoek blijkt dat werknemers gedwongen worden onbetaald overwerk te verrichten om onrealistische productiedoelstellingen te halen. Deze hoge doelen hebben tot gevolg dat werknemers, vrouw en kinderen meenemen naar de palmolie plantages om mee te werken. Van Wijngaarden: “Wat dus feitelijk leidt tot kinderarbeid”. Andere mensenrechtenschendingen zijn het onderdrukken van vakbonden, werken zonder arbeidsovereenkomst, ontoereikende persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) en onvoldoende medische ondersteuning. De productie van palmolie gaat in landen zoals Indonesië en Maleisië vaak gepaard met landonteigening en ontbossing. Zo worden delen van regenwouden gekapt om ruimte te maken voor palmolieplantages.

CNV Internationaal is partner in de Civic Engagement Alliance (CEA), een strategisch partnerschap met de non-profitorganisatie ICCO, gericht op het verbeteren van de arbeidsomstandigheden in de palmoliesector in Indonesië. CNV Internationaal werkt samen in Indonesië met haar partnervakcentrale KSBSI en de -vakbond Hukatan. Hukatan telt ongeveer 35.000 leden die werkzaam zijn in de palmoliesector op Sumatra en Kalimantan. De in Nederland geïmporteerde palmolie is voor het overgrote deel afkomstig uit Indonesië (31 procent).