DonerenNieuwsbrief
HomeActueel

De wereld van werk -
blog ILO-conferentie 

Stop geweld tegen vrouwen op het werk 

Lees meer

 

Afrika-coördinator Nicole Mathot en lobbyist Anne Wehkamp nemen begin juni deel aan de jaarlijkste conferentie van de ILO, de Internationale Arbeidsorganisatie in Genève. Zij maken deel uit van de Nederlandse delegatie. Vanuit de Nederlandse overheid zijn onder meer Roel van de Ven (permanente vertegenwoordiging in Genève) en Laurens Warnink (vanuit het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) aanwezig. 

De CNV-ers vertegenwoordigen daar, samen met FNV, de Nederlandse werknemers. Tegelijk zijn ze ook bezig met hun internationale werk, samen met vakbondspartners uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika die voor het eerst sinds twee jaar ook naar Genève zijn gekomen namens hun landen.

De onderhandelingen zelf zijn uiteraard vertrouwelijk. Mede aan de hand van de social media updates proberen we toch een indruk te geven van dit sociaal overleg tussen werkgevers, werknemers en overheden, op wereldschaal in Genève.

Belangrijkste onderwerpen

De onderhandelingen met vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en overheden uit de hele wereld zijn ingewikkeld en nemen veel tijd in beslag. Een van de belangrijkste uitkomsten dit jaar is dat veiligheid en gezondheid op het werk als fundamenteel recht erkend zijn. Het is ook een doorbraak dat de ILO voor het eerst een verwijzing maakt naar leefbaar loon. 

Ook stages en leerwerkplekken zijn dit jaar een belangrijk thema. Het resultaat is dat er een basistekst ligt voor verdere onderhandelingen. Helaas is het de werknemersvertegenwoordiging niet gelukt om stages hierin op te nemen. Dat is erg jammer. Het goed regelen van stages is ook in Nederland een actueel en relevant thema, maar zeker ook voor onze Afrikaanse partnervakbonden. In hun landen vormen jongeren een groot deel van de bevolking en zij kampen met een torenhoge jeugdwerkloosheid. Deze internationale verdragen zijn voor hen een belangrijke basis om te lobbyen voor verbetering in hun land.

De bedoeling is dat er in 2023 een zogeheten 'aanbeveling' wordt aangenomen over 'apprenticeships' (leerwerkplekken). 

 

Over de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO)

De Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) is de enige tripartiete VN-organisatie. Al sinds 1919 brengt de ILO overheden, werkgevers en werknemers van de 187 lidstaten bij elkaar als het gaat om universele, fundamentele arbeidsrechten, wetgeving en programma's te ontwikkelen gericht op eerlijk werk voor ieder mens. 

De missie van de ILO is om het recht op werk duidelijker voor het voetlicht te brengen, kansen voor decent work (eerlijk werk) te vergroten, sociale bescherming te versterken en de constructieve dialoog rondom werk-gerelateerde problemen te stimuleren.

Jaarlijks ontmoeten de 187 lidstaten van de ILO elkaar op de Internationale Arbeidsconferentie (ILC). Deze wordt ieder jaar in juni gehouden, in het Palais des Nations in Genève. 

Vanuit elke lidstaat reist een delegatie naar Zwitserland. In de delegatie zijn zowel vertegenwoordigers van de overheid als van werkgevers en werknemers aanwezig. 

 

Week 1: Leerwerkplekken en de SSE

Vlnr: Tjalling Postma (FNV), Nicole Mathot en Anne Wehkamp (CNV Internationaal) 

"Op zaterdagmiddag 28 mei zijn we aangekomen in Genève," vertelt Anne. 

"Direct op zondag kwamen we al met de werknemerscommissie bijeen, met namens FNV Tjalling Postma, Jacob-Jan Koopmans, Isabel Coenen en Catelene Passchier. Catalene is ook voorzitter van alle werknemerdelegaties in de ILO. Dat deze vergaderingen door Nederland worden voorgezeten is nog niet vaak voorgekomen. Jacob-Jan Koopmans van FNV neemt deel aan de commissie Decent Work (eerlijk werk), die de aanzet geeft gegeven voor de eerste verwijzing naar leefbaar loon.

Zo vertegenwoordigt Anne Wehkamp namens het CNV de werknemers in de vergaderingen van de commissie 'Decent Work and the Social and Solidarity Economy'. Deze commissie over een economisch model waarin de mens centraal staat. Dit is een relatief nieuw terrein binnen de ILO. Dit jaar zijn er vooral verkennende discussies gevoerd en definities vastgesteld. Dat lijkt op het eerste gezicht misschien niet veel, maar is wel noodzakelijk om goed beleid te kunnen maken. 

Nicole Mathot woont de vergaderingen van de commissie ‘Apprenticeships’ bij. Deze commissie onderhandelt over een nieuwe internationale standaard over leerwerkplekken die naar verwachting in 2023 wordt aangenomen. 

Georgia Mensah werkt voor de jongeren afdeling van de Afrikaanse regionale vakbondsorganisatie. Ze is zelf niet aanwezig in Genève, maar hoopt dat het lukt om de conferentie namens de Afrikaanse vakbondsjongeren digitaal te mogen bijwonen. "CNV Internationaal heeft haar daarin gestimuleerd. Immers het is vreemd is dat er vooral óver en niet mét vakbondsjongeren zelf gesproken wordt over thema’s die hun direct aangaan",  vertelt Nicole Mathot. 

Op 24 mei geven Afrikaanse vakbondsjongeren een presentatie waarin ze vooral een lans breken voor het opnemen van jongeren in de officiële delegaties naar de ILO. 

De  Afrikaanse vakbondsjongeren zijn ook druk bezig om hun inbreng op papier te zetten voor de basisdocumenten voor de onderhandelingen tijdens de conferentie. Ook CNV Jongeren heeft hun mening over het basisdocument meegegeven aan Nicole.

Naast de commissie 'Apprenticeships (leerwerkplekken )' is ook de commissie 'Decent Work / Social and Solidarity Economy' zeer relevant voor jongeren. Youth employability is ook een van de kernthema's van CNV Internationaal. 

De aanpak van de sociale en solidaire economie en de link met youth employability in Tunesië staat als goed praktijkvoorbeeld op de website van de ILO/ILC. Onze partnervakbond UGTT in Tunesië speelde hier een belangrijke rol om een goed juridisch kader te scheppen.

Netwerken en plannen maken

Ook de leiders van veel van onze partnervakbonden uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika zijn in Genève met de delegaties uit hun land. Deze weken in Genève zijn een unieke kans om iedereen te spreken. Zeker nu dat een paar jaar niet mogelijk is geweest vanwege de reisbeperkingen door de COVID-19 pandemie. Tussen de vergaderingen maken Nicole en Anne zoveel mogelijk tijd om te overleggen en ook samen de inbreng vanuit de werknemers voor te bereiden. 

Nicole en Anne met de leiders van partnervakbond CNT uit Niger en UDTS uit Senegal

Wat West-Afrika betreft is de inzet voor jongeren en de sociale en solidaire economie door UDTS een voorbeeld. 

Met de nieuwe partnervakbond CISL-Dignité uit Ivoorkust maken we plannen voor samenwerking in de cashewketen. Ook de werkgeversorganisatie, eveneens aanwezig in Genève, wordt hierbij betrokken. 

Anne Wehkamp spreekt haar collega's van Europese vakbonden, met wie zij zich inzet voor wetgeving over Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.

Vlnr: Nicole Mathot (CNV Internationaal), Jacob-Jan Koopmans en Tjalling Postma (FNV)

Naleving fundamentele arbeidsrechten

Op maandag kwam de Committee on the Application of Standards (CAS) bij elkaar. De CAS controleert onder andere de naleving van geratificeerde verdragen over fundamentele arbeidsrechten. De landen die daarbij een 'dubbele voetnoot' krijgen, komen aan de orde in de besprekingen.

Het West-Afrikaanse Benin is een van de landen die aan de orde komen in deze commissie.

Met ILO-verdrag C182 beloofden de lidstaten programma's op te zetten om de ergste vormen van kinderarbeid aan te pakken.

Noël Chadaré, de leider van onze partnervakbond COSI, dringt aan op het betrekken van de vakbonden bij de strijd tegen kinderarbeid.

 

Decent Work en de Social and Solidarity Economy

Anne Wehkamp neemt namens het CNV  deel aan de commissie over 'Decent Work and the Social and Solidarity Economy' . De meeste vertegenwoordigers op de conferentie draaien al heel wat jaren mee. De voorzitter van deze commissie, Toni Moore uit Barbados, geeft juist bewust jongeren en nieuwkomers een actieve rol in deze commissie. Zo wordt Anne als nieuwkomer bij deze Conferentie gekozen als waarnemer van het 'drafting committee' dat de teksten gaat opstellen. Helaas begeeft uitgerekend op dat moment haar laptop het, dus pen en papier komen uit de tas om deze klus te klaren.  

 

Deze commissie bespreekt wat de rol van de non-profit sector in een duurzame economie zou moeten zijn. Een actueel thema, er is groeiende aandacht voor economische modellen waarin de mens centraal staat. 

Daarnaast is het een mogelijkheid om nieuw licht te laten schijnen op de groeiende diversiteit binnen bedrijven wat betreft hun sociale, economische en milieudoelstellingen. 

In recente tijden van financiële crises - door bijvoorbeeld COVID-19, maar ook door de oorlog in Europa - is er meer aandacht gekomen voor het sociale en solidaire aspect. 

Anne: "Om tot een vruchtbare, doelgerichte discussie te komen, zijn er voor de vergaderingen dit jaar vier doelen opgesteld.

  1. Eerst moeten we uitvinden wat de definitie moet zijn van een sociale en solidaire economie (SSE). Het betreft alle non-profit organisaties die zijn toegespitst op het welzijn van mensen, maar die definitie is breed. Vallen álle bedrijven met een maatschappelijk doel daaronder, of moet een organisatie bijvoorbeeld ook 'democratisch' zijn? Op basis van wat we maandag besproken hebben wordt nu (woensdag) door het secretariaat een rapport opgesteld met een voorstel van een definitie. Daar gaan we morgen weer over vergaderen.
  2. Ten tweede bespreken we hoe deze sociale en solidaire economie kan bijdragen aan eerlijk werk en duurzame ontwikkeling. De vier pijlers, het creëren van werkgelegenheid, sociale bescherming, de rechten van werknemers en sociale dialoog moeten erdoor versterkt worden. Deze pijlers worden in ILO-verband de 'Decent Work Agenda' genoemd.
  3. Daarna gaat het over ons als tripartiete delegatie: wat kunnen wij als overheden, werkgevers en werknemers doen om het beleid te promoten.
  4. Tot slot: wat doet de ILO zelf ter promotie van Social Solidarity Economy? Uiteindelijk willen we tot een plan komen om in de toekomst van werk de mens centraler te maken."

Wereldwijd krimpende politieke ruimte

In de discussie tot nu toe heeft Anne vooral de 'shrinking civic space' als punt aan de orde gesteld: de politieke ruimte die vakbonden en maatschappelijke organisaties en vakbonden krijgen in veel landen steeds minder ruimte om te functioneren. Verder heeft ze gevraagd bij wie de verantwoordelijkheid vooral komt te liggen: wat moet bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid van de staat zijn in het verwezenlijken van een sociale en solidaire economie? "Ik denk dat het de taak van de staat is om ervoor te waken dat er genoeg ruimte is voor werknemers en werkgevers om hun werk op dat gebied te doen."

"Ik ben heel benieuwd of deze punten terug te zien zijn in de tekstvoorstellen die vanavond online komen," besluit ze. "Nu eerst maar even bijkomen van de afgelopen lange dagen. We moeten 's ochtends vroeg op, omdat we in Ferney-Voltaire verblijven, ongeveer 10 kilometer hiervandaan." In de buurt van het gebouw van de Verenigde Naties, het Palais des Nations, zijn de hotelprijzen net zo extravagant als de plafonds van de conferentiezalen... 

De Human Rights Council (Mensenrechtenzaal)

Niets over ons, zonder ons

Tussen de vergaderingen door benut Nicole Mathot de tijd om eindelijk weer persoonlijk te kunnen overleggen met partnervakbonden uit Senegal, Benin en Tunesië. Juist in hun landen is het thema apprenticeships (leerwerkplekken) extra belangrijk. Er zijn veel jongeren op zoek naar werk en het onderwijs sluit vaak niet aan op de banen die er wel zijn. 

Nicole neemt deel aan de ‘Standard Setting Commission on Apprenticeships’. Deze commissie heeft als taak om door middel van tripartiete onderhandelingen tot een nieuwe norm te komen die in 2023 moet worden aangenomen, waarschijnlijk in de vorm van een aanbeveling.

Nicole Mathot zet zich in Genève speciaal in om jongeren zelf actief te betrekken bij het ontwikkelen van beleid dat over hun employability gaat, onder het motto 'niets over ons, zonder ons' . Ook gendergelijkheid moet goed verankerd worden de nieuwe internationale ILO-norm. Dat geldt ook voor de aansluiting van het onderwijscurriculum op de veranderende behoeften van de arbeidsmarkt (klimaatcrisis/groene banen, digitale en platformeconomie, sociale en solidaire economie).

 

Het is een feest van herkenning, want Nicole vertegenwoordigde in 2019 het maatschappelijk middenveld (NGO’s en vakbonden) in de onderhandelingsdelegatie van de Nederlandse overheid in de 'Commission on the Status of Women', ook wel bekend als de jaarlijkse ‘vrouwentop’ van de Verenigde Naties in New York.

Ook in Genève is 'diversiteit’ (zelfs zonder de toevoeging van 'gender’) helaas een zeer controversieel woord. Een flink aantal landen heeft grote moeite met erkenning van de rechten van werknemers uit de LGTBQI+-gemeenschap.

Op deze ILO-conferentie zijn de landen veelal in regionale groepen vertegenwoordigd. Zo voert Frankrijk als EU-voorzitter het woord namens de Europese overheden. Omdat er straks een goed basisdocument moet liggen op grond waarvan volgend jaar een nieuw internationaal kader kan worden aangenomen maakt de commissie lange dagen. Er wordt geprobeerd consensus te bereiken over de vele amendementen die werkgevers, werknemers en overheden op de vooraf door de ILO geformuleerde tekst indienen. Deze tekst is gebaseerd op een vragenlijst die voorafgaand aan de ILC door de werkgevers, werknemers en overheden uit de ILO-lidstaten zijn ingevuld.

Tot  overeenstemming komen is geen sinecure. Werknemers, werkgevers en overheden overleggen meerdere malen per dag over hun onderhandelingsinzet. Deze wordt dan in het overleg met alle drie de partijen door één woordvoerder ingebracht. 

Uitbuiting en seksuele intimidatie van informeel werkenden

Conservatieve krachten zijn hier vooral de werkgevers. Werknemers wijzen op het belang om naast ‘Apprenticeships’ vooral ook ‘Traineeships' (stages) mee te nemen, omdat dit met name jongeren en vrouwen aangaat die tijdens hun stage in een zeer kwetsbare situatie zitten, veelal zonder enige vorm van sociale zekerheid. Zij zijn daardoor erg afhankelijk van de goede (of minder goede) wil van hun werkgever. 

Financiële uitbuiting maar ook seksuele intimidatie en geweld komen regelmatig voor. In landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika werken de meeste mensen in de informele sector. Het buiten de onderhandelingen houden van ‘traineeships’ zou daarmee de transitie van de informele sector naar de formele sector niet ten goede komen.

 

Nicole pleit er daarom ook voor om de visie van jongeren en vrouwen uit de informele sector expliciet op te nemen en jongeren volgend jaar ook op te nemen in de delegaties. Relatief nieuw onderwerp is hier de ´Sociale en Solidaire Economie’, een thema dat ook veel jongeren/vrouwen aanspreekt. Bijzonder is dat twee Afrikaanse partnerorganisaties van CNV Internationaal hier al ervaring mee hebben.

 "Partnervakbond UGTT uit Tunesië van CNV Internationaal heeft al veel ervaring op dit thema en heeft meegewerkt aan een juridisch kader dat inmiddels in een wet is omgezet," vertelt Nicole. "Ook in Senegal werkt de overheid aan een richtlijn op dit gebied. Hiervoor wordt ook partnervakbond UDTS geconsulteerd."

 

"Het zijn intensieve, maar boeiende dagen en natuurlijk is het ontzettend fijn dat deze onderhandelingen weer fysiek kunnen plaatsvinden na ruim twee jaar corona." 

Nicole is  erg blij de internationale vakbondspartners weer te zien en tussen de commissievergaderingen door vinden er veel overleggen over onze gemeenschappelijke programma’s plaats. 

Nicole werkt daarnaast veel samen met FNV-collega Isabel Coenen (links op de foto), die de Nederlandse en Europese context goed kent. 

Als regiocoördinator Afrika en aanspreekpunt voor gender en jongereninclusie vanuit CNV Internationaal kent Nicole de internationale context. Daarmee vullen ze elkaar goed aan.

/p>

De Afrikaanse landen zijn goed vertegenwoordigd op de conferentie. 

Franstalige vakbondsleiders grijpen de gelegenheid aan om te overleggen hoe ze deze conferentie kunnen benutten om de sociale dialoog structuren in hun land beter te verankeren. 


Week 2: Amendementen

Nicole en Anne met de leiders van partnervakbond CNT uit Niger en UDTS uit Senegal

Anne: "Week 2 staat in het teken van onderhandelingen. Nadat we in week 1 allerlei punten hebben kunnen aandragen, borduren we nu voort op een conceptrapport, een document dat maar een paar pagina's lang  is, maar waarin alle voorlopige conclusies opgetekend zijn."

 

Tot  overeenstemming komen is geen sinecure: begin deze week ging het over maar liefst 167 amendementen.

Het onderhandelen gaat soms echt woord voor woord. Er worden lange discussies gevoerd over welke term precies gebruikt moet worden. Zo wordt het punt dat Anne aandroeg, over de krimpende 'civic space' (de krimpende politieke ruimte voor maatschappelijke organisaties in veel landen)  waarschijnlijk niet met die benaming opgenomen, omdat die niet bij iedereen even bekend is. 

Bij het argumenteren wordt vaak teruggegrepen op oude verdragen ("conventies"). "Over bepaalde definities is men het allang eens; dus wanneer je die aanhaalt sta je sterker bij het verdedigen van je amendement."

"Bij de start van de onderhandelingen gingen we best snel," aldus Anne. "Maar nu begin je te merken dat het tijd kost om het eens te worden. De deelnemende landen kunnen voor zichzelf spreken of namens een grotere groep van landen. Dat laatste is het meest voorkomend. De EU wordt dan als geheel vertegenwoordigd, bijvoorbeeld. (Frankrijk voert het woord voor de EU). Wel is namens de Nederlandse overheid Jasmijn Eimers ook aanwezig." 

Een opmerking over een gedeelte van de tekst wordt pas behandeld zodra een andere partij de tekst óók wil aanpassen (- technische term daarvoor is iets 'seconden'). Voor het aannemen van een amendement is consensus van werkgevers, werknemers en overheidsdelegaties noodzakelijk.

E

Anne is tussen de onderhandelingen door nog steeds veel in gesprek met Europese collega's, vooral over wetgeving voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO). "Morgen hebben we een afspraak met de Nederlandse overheidsdelegatie, waaronder de Nederlandse permanente vertegenwoordiger, een soort 'ILO-ambassadeur' hier in Genève. "Afgelopen maandag spraken Anne Wehkamp en Nicole Mathot ook met Catelene Passchier, de Nederlandse voorzitter van de werknemersdelegatie van alle landen.

"We doen soms wel drie kwartier over één zin. Maar het wordt zo wel een steeds beter stuk. Je ziet het steeds concretere vormen aannemen. "

Leefbaar loon en veilig werk

De belangrijkste doorbraak op de Internationale Arbeidsconferentie van 2022? Een eerste referentie naar Leefbaar Loon door de ILO. Daarnaast is het feit dat een vijfde basisrecht is aangenomen een grote doorbraak: het recht op gezond en veilig werk. Het is de eerste uitbreiding van de fundamentele rechten van werknemers sinds 1998 en dit zal door alle 187 lidstaten van de Internationale Arbeidsconferentie moeten worden gerespecteerd. 

Daarnaast werd door de daarvoor aangestelde commissie een definitie voor de Sociale en Solidaire Economie bepaald.

Over het onderwerp 'leer-werkplekken en stages' werd daarnaast een concepttekst aangenomen. "Het document is wat minder sterk geworden dan wij als werknemers hadden gehoopt," aldus Nicole. "Maar het vormt de basis voor de aanbeveling die naar verwachting tijdens de ILC in 2023 zal worden aangenomen. Ook een belangrijke stap vooruit in de bescherming van vele werknemers dus."

 

 

Met dank aan Roëlle Esselink, stagiaire bij CNV Internationaal die deze webpagina afgelopen weken steeds voorzag van nieuwe informatie.

Publicatiedatum 30 05 2022