Voedselvoorziening over grenzen heen
De tuinbouwsector is een vitaal onderdeel van onze economieën en produceert gewassen voor onze voedselvoorziening. Er zijn diverse uitdagingen in de tuinbouwsector, die lage lonen, onveilige werkomstandigheden, ongelijkheid, gebrek aan wettelijke bescherming en uitbuiting omvatten. Veel werknemers hebben kwetsbare, informele posities, vaak zonder vast contract. Dit maakt het extra moeilijk voor hen om voor hun rechten op te komen.
Ontdek op deze pagina meer over eerlijk werk in de tuinbouw sector, specifiek in Senegal, en onze aanpak.
Gebruik de gele index voor snelle toegang.
In Senegal is de tuinbouw niet alleen een belangrijk exportproduct, maar het voorziet ook het levensonderhoud van 0,5 miljoen arbeiders.
Het werk in de tuinbouw is fysiek zwaar en gaat vaak gepaard met het gebruik van pesticiden. Dit soort werk vereist goede beschermingsmiddelen en veiligheidsmaatregelen voor de arbeiders.
Wereldwijde voedselzekerheid mag niet ten koste gaan van het schenden van fundamentele mensenrechten, zoals gezondheid, veiligheid en een leefbaar loon.
In Nederland is veel geregeld op dit gebied en er is een schat aan kennis en ervaring. Dit is niet alleen cruciaal voor de veiligheid van werknemers en de bescherming van het milieu, maar ook voor onze voedselveiligheid.
Videos
Kijk de serie en ontdek wat er aan de hand is en hoor ook van mensen uit de tuinbouw in Senegal wat er nodig is
Als onderdeel van het hulp- en handelsinitiatief van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken is Senegal geïdentificeerd als een prioritair “combi” land.
De tuinbouwsector is gekozen als een belangrijk gebied voor het bevorderen van duurzame ontwikkeling, eerlijke arbeidsomstandigheden en het verbeteren van de voedselzekerheid.
Economische en sociale impact van eerlijk werk in de Senegalese tuinbouwsector
In Senegal is de tuinbouw niet alleen een belangrijk exportproduct, maar het voorziet ook het levensonderhoud van 0,5 miljoen arbeiders.
Belangrijke gewassen zoals uien, tomaten, groene bonen, mango's en cashewnoten worden voornamelijk geteeld in drie grote regio's: de vallei van de Senegalrivier, Casamance en Niayes.
Samen zijn deze vijf subsectoren goed voor 40% van de tuinbouwproductie in Senegal. De verbetering van fatsoenlijke arbeidsomstandigheden in deze subsectoren zal een aanzienlijke economische en sociale impact hebben, ten voordele van de arbeiders, hun families en de gemeenschappen.
Wat is er aan de hand?
Onderzoek
Om bij te dragen aan deze doelstellingen hebben CNV Internationaal, MEYS Emerging Markets Research en Nafifu SARL een kwalitatief onderzoek uitgevoerd naar waardig werk in de tuinbouwsector in Senegal.
- Uien
- Tomaten
- Groene bonen
- Mango's
- Cashewnoten
In het onderzoek zijn arbeidsomstandigheden geanalyseerd en worden er acties voorgesteld om fatsoenlijke werkpraktijken te verbeteren in deze subsectoren, die 40% van de nationale tuinbouwproductie vertegenwoordigen.
Webinar - presentatie onderzoek
Ons webinar op #WorldFoodDay 16 oktober gemist waarin dit onderzoek is gepresenteerd?
Fatsoenlijk werk bevorderen in de tuinbouwsector in Senegal
Kijk hier de presentatie en discussie over ons nieuwe onderzoek, conclusies en vervolg: bekijk het hier en lees de belangrijkste bevindingen hieronder
Onderzoeksaanpak
Het onderzoek werd uitgevoerd onder meer dan 800 personen tussen juni en september 2024, via:
- Semigestructureerde interviews met deskundigen en belangrijke belanghebbenden.
- Veldonderzoeken uitgevoerd in drie grote tuinbouwgebieden met 883 deelnemers.
- Onderzoek van beschikbare documenten.
De deelnemersgroep bevatte ook 18 leveranciers en 252 producenten, handelaren en daarnaast werknemers van kleine en middelgrote bedrijven en grote landbouwbedrijven.
Wat is eerlijk werk?
Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie ILO houdt eerlijk werk het volgende in:
- Een eerlijk inkomen
- Zekerheid en sociale bescherming
- Kansen voor persoonlijke ontwikkeling
- Sociale integratie en gelijke kansen
Ondanks het bestaan van een nationale arbeidscode en een programma voor waardig werk, staat de tuinbouwsector in Senegal nog voor heel wat uitdagingen om aan deze criteria te voldoen.
Belangrijkste onderzoeksresultaten
Afwezigheid van arbeidscontracten en lage lonen
30% van de grote landbouwbedrijven biedt geen schriftelijke contracten aan
- 91% van de handelaars biedt geen arbeidscontracten aan
- Lonen onder het wettelijk minimum (SMIG) komen vaak voor, vooral in landbouwhuishoudens waar 70% van de werkgevers het landbouwminimumloon (SMAG) niet naleeft
Gebrek aan sociale zekerheid
36% van de grote landbouwbedrijven is niet geregistreerd bij CSS of IPRES voor pensioen- en ongevallenbescherming
- Weinig werkgevers houden zich aan de jaarlijkse vakantie met behoud van loon, vooral onder handelaren (88% niet-naleving)
Ontoereikende en onveilige arbeidsomstandigheden
- 50% van de werknemers is ontevreden over hun deelname aan de besluitvorming
- 80% van de werknemers vindt dat hun sociale zekerheid onvoldoende is
- 33% van de werknemers geeft aan slachtoffer te zijn geweest van intimidatie of discriminatie op het werk
Gebrek aan sociale dialoog
- Weinig aanwezigheid van vakbonden in kleine en middelgrote ondernemingen en grote boerderijen
- Actieve vakbonden zoals CNTS en UDTS hebben weinig leden in de tuinbouw. Het is moeilijk om informele werknemers in de tuinbouwsector te organiseren, waardoor werknemers minder goed voor hun rechten kunnen opkomen.
Conclusie en aanbevelingen
In het onderzoek wordt er geconcludeerd dat er in deze vijf belangrijke subsectoren nauwelijks sprake is van fatsoenlijk werk. Om het welzijn van de 0,5 miljoen werknemers in de tuinbouw te waarborgen, is het essentieel om:
- De arbeidsomstandigheden te verbeteren
- De sociale dialoog tussen werkgevers, vakbonden, maatschappelijke organisaties en ontwikkelingspartners te versterken.
Een gezamenlijke aanpak is essentieel om waardig werk en duurzame ontwikkeling te bevorderen in deze toeleveringsketen, die van vitaal belang is voor de Senegalese economie.
Downloads
Bekijk onze webinar: Fatsoenlijk werk bevorderen in de tuinbouwsector in Senegal
Internationale regelgeving en onze aanpak
Internationaal zijn de OESO-richtlijnen voor verantwoord ondernemen de norm. De nieuwe CSRD- en CSDDD-verordeningen van de EU zijn op deze principes gebaseerd en het voordeel van deze verordeningen is dat ze een gelijk speelveld creëren waarvan iedereen kan profiteren. De CSRD vereist dat organisaties rapporteren over hun impact op mens en milieu, terwijl de CSDD bedrijven dwingt om concrete actie te ondernemen om negatieve effecten te beperken.
Gelijk speelveld en duidelijkheid dankzij nieuwe CSRD- en CSDDD-verordeningen
Voor bedrijven bieden deze verordeningen de broodnodige duidelijkheid. Zowel op milieu- als op sociaal gebied wordt van bedrijven verwacht dat ze zorgvuldig en verantwoord handelen, met name als het gaat om milieu- en mensenrechtenkwesties. Sommige bedrijven hebben al ervaring op dit gebied, waardoor ze een concurrentievoordeel hebben, terwijl andere nog aan het uitzoeken zijn hoe ze deze praktijken effectief kunnen implementeren binnen hun toeleveringsketens.
Het aanpakken en voorkomen van schendingen van arbeidsrechten vereist de betrokkenheid van alle actoren in de toeleveringsketen. Gelukkig wordt er op dit gebied al vooruitgang geboekt en CNV Internationaal heeft ervaring op dit gebied.
De kosten die gepaard gaan met het verminderen en voorkomen van schendingen van arbeidsrechten moeten in de hele toeleveringsketen worden verankerd. De markt zou een 'preferentiële' benadering moeten hanteren, waarbij bedrijven die actief werken aan verbeteringen worden beloond.
De rol van CNV Internationaal
Vakbonden in Nederland hebben ervaring met het samenwerken met bedrijven en overheden, Zij weten hoe je arbeidsvraagstukken kunt aanpakken en oplossingen kunt ontwikkelen. CNV Internationaal is ook internationaal actief en richt zich op het verbeteren van de situatie voor werknemers en het bevorderen van verantwoord ondernemen in de toeleveringsketens van de tuinbouw, palmolie en suikerriet.
Dit doen we via een ketenaanpak, waarbij we nauw samenwerken met lokale vakbondspartners die zich net als CNV Internationaal constructief opstellen. Deze partners hebben diepgaande kennis van de lokale context en uitgebreide ervaring in het werken met kwetsbare groepen werknemers, met name vrouwen en jonge nieuwkomers op de arbeidsmarkt.
Stap voor stap werken aan oplossingen
Met onze ervaring in sectoren als palmolie, suikerriet, textiel en mijnbouw, gecombineerd met onze netwerken in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, zijn wij goed gepositioneerd om Nederlandse bedrijven te helpen aan de vereisten van de CSDD te voldoen.
Door middel van sociale dialoog brengen we relevante belanghebbenden bij elkaar om afspraken te maken over het verbeteren van arbeidsomstandigheden en het garanderen van eerlijke lonen. Goede arbeidsomstandigheden verhogen de productiviteit en bevorderen een gevoel van rust en welzijn op de werkplek.
Dit is een geleidelijk, stapsgewijs proces van samenwerken aan verbeteringen. Door deze uitdagingen samen aan te gaan, creëren we mogelijkheden voor een win-winbenadering. Uiteindelijk profiteren alle betrokkenen hiervan.
Leer meer over andere voedselketens waar we actief in werken
Geïnteresseerd in samenwerking?
Aarzel niet om contact met ons op te nemen:
Francisca van Dusseldorp, regiocoördinator Afrika f.vandusseldorp@cnv.nl
Marjolein Groenewegen, programmamanager Afrika, m.groenewegen@cnv.nl