Te oud voor de fabriek

Veel vrouwen in Guatemala vinden werk in de maquilas, de exportproductiezones, waar vooral veel textielfabrieken gevestigd zijn. Silvia Marina is vrijwilligster voor vakbondsorganisatie CGTG. Ze werkte in een maquila bij de SIMSA groep maar werd ontslagen omdat ze een vakbond probeerde op te richten. De werkgever sloot zelfs de complete fabriek. Het laatste loon heeft ze nooit gekregen. Sindsdien komt ze niet meer aan het werk Te oud om te werken in deze sector, waar vrouwen ook op allerlei andere manieren gediscrimineerd worden’Waarom werken er alleen maar jonge vrouwen in de maquilas?
Pure leeftijdsdiscriminatie, je bent niet productief genoeg meer. Ervaring telt niet. Je ziet er nooit vrouwen ouder dan 40, tegen die tijd worden ze eruit gewerkt. En wat dan?
Ja dat is moeilijk. Natuurlijk heb je ook boven de 35 nog de kracht om te werken. Dat is ook hard nodig want veel vrouwen dragen alleen de zorg voor de kinderen. Een gemiddeld gezin heeft 5 kinderen. En school is dan duur. Ook al is de school zelf gratis, je moet wel inschrijfgeld en boeken betalen voor elk kind. Krijgen mannen en vrouwen wel hetzelfde betaald?
Het minimumloon is 2074 Quetzales per maand (ongeveer 200 euro) In praktijk verdienen mannen gemiddeld 12,5 euro meer dan dat. Voor hetzelfde werk verdienen vrouwen  4,5 euro meer dan het minimumloon. Hoe zijn de werkomstandigheden in de fabriek?
In principe begin je om 7 uur ’s ochtends en werk je tot 6.30 ’s avonds. Maar als er een grote order is dan moet je verplicht doorwerken tot 10 uur ’s avonds. De deuren gaan op slot dus je komt er simpelweg niet uit. Ja, als gevangenen opgesloten. Bovendien is het erg moeilijk om werkgevers zo ver te krijgen dat ze die overuren uitbetalen. In de maquilas werk je van maandag tot en met zaterdag, maar als er veel werk is moet je ook op zondagen komen. Werkdruk
Iedere ochtend krijg je te horen hoeveel je moet maken voor je loon. En dat wordt steeds meer, hoe hard je ook werkt, ten koste van jezelf, je haalt toch nooit dat aantal. En als je werkgever ontdekt dat je zwanger bent, dan heb je echt een probleem. Officieel mag je niet worden ontslagen, maar vrouwen worden net zolang onder druk gezet tot ze zelf ontslag nemen. Er zijn er altijd genoeg die je werk willen overnemen. Vrouwen die het wel lukt te blijven hebben recht op zwangerschapsverlof van drie maanden. Daarna is er vaak  niemand die op de kinderen let overdag, ook omdat veel vrouwen de zorg voor de kinderen alleen dragen. Zijn er in de maquilas geen vakbonden dan?
Bij mijn ontslag heeft vakbondsorganisatie CGTG een klacht ingediend maar dat heeft niet geholpen. Het probleem is dat in de maquilas gewone arbeidsrechten niet gelden. Daarom zijn deze zones zo aantrekkelijk voor bedrijven. Er zijn nauwelijks vakbonden. Als werknemers zich willen organiseren moeten ze een verzoek indienen om een vakbond op te richten. Maar voor de vakbond is opgericht zijn intussen de betreffende werknemers al ontslagen.

Wat kunnen vakbonden dan wel doen?
Ze moeten druk blijven uitoefenen dat de arbeidswetgeving gerespecteerd wordt. Maar het probleem van de fabrieken die steeds weer naar een andere plek gaan, dat blijft. Duizenden werknemers raken zo jaarlijks hun werk kwijt. Het punt is dat bedrijven de de eerste tien jaar geen belasting hoeven af te dragen. Het gevolg is dat bedrijven, die vaak Koreaanse eigenaren hebben, de deuren sluiten, als het bijna zover is . Op een andere plek beginnen ze dan onder een andere naam opnieuw. We dienen wel aanklachten in, maar de arbeidsinspectie kan weinig doen. En hoe zit het met de veiligheid?
Bij de maquilas hangen vaak ‘maras’ rond, dat zijn bendes van criminele jongeren, die vrouwen beroven van hun zuur verdiende geld. Binnen de fabriek zijn er weer andere problemen. Je mag een keer ’s ochtends naar de WC en een keer ’s middags. Maar zomaar tussendoor naar de WC als je nodig moet, dat mag niet. Er is vaak geen plek om te eten tussen de middag. Je moet maar buiten gaan staan, ook als het regent. Je mag ook niet altijd water drinken. Denk je dat vakbonden ooit helemaal toegestaan worden in de maquilas?
Er zijn maar een paar voorbeelden in heel Guatemala, en dan nog hebben die bonden bar weinig macht. Om te beginnen moeten we ervoor zorgen dat werknemers zich realiseren dat het nodig is dat ze zich organiseren om de strijd aan te gaan voor verbetering van de werkomstandigheden. Dat kan alleen als we samenwerken. Werknemers realiseren zich best dat het goed is als er vakbonden zijn, maar ze zijn bang hun werk kwijt te raken. Wat betekent het dat vrouwen daar weinig rechten hebben?
Pas klopte er nog een vrouw bij ons aan die ontslagen was omdat ze niet op haar werk was verschenen omdat haar zoontje in het ziekenhuis geopereerd was. Ze had papieren om dat te bewijzen, maar werd toch ontslagen. Zij betaalde wel sociale premies, maar toen ze medische zorg nodig had, kreeg ze geen toestemming om naar de dokter te gaan. Onze jurist is erachteraan gegaan. Zij heeft er in ieder geval voor gezorgd dat deze vrouw haar achterstallig loon ontvangen heeft en dat haar overuren zijn uitbetaald.  Minder dan minimumloon
Ook de gewone afspraken over lonen gelden niet in de maquilas. Exportbedrijven maken vaak aparte afspraken met de overheid. Daardoor verdienen vrouwen vaak nog minder dan het minimumloon van 2074 Quetzales per maand (200 euro). Terwijl dat al niet voldoende is voor het basis-levensonderhoud. .