Honduras – Straatverkopers van de straat dankzij vakbond

Gemma Andriessen is op werkbezoek in Midden-Amerika aangekomen bij de CGT, een Hondurese vakcentrale waar CNV Internationaal  mee samenwerkt Na het bezoek aan Nicaragua kom ze aan in Tegucigalpa, de hoofdstad van Honduras. Honduras is het land met het hoogste percentage vakbondslidmaatschap van Midden-Amerika: ongeveer 9%. Al sinds de jaren 80 zijn vakbonden hier sterke spelers die in sommige sectoren (o.a. onderwijs en landbouw) goed in staat voor werkenden op te komen en CAOs te onderhandelen. In andere sectoren, zoals fabrieksarbeiders en het bankwezen, krijgt de vakbeweging echter nog moeilijk voet aan de grond. Het is heerlijk fris in Tegucigalpa, omdat de stad op ongeveer 1000 meter boven zeeniveau ligt. Daniel Duron, de Algemeen Secretaris van CGT, haalt me op en laat me wat van de enorme stad zien. Overal verkeer, drukte, mensen, hoge en lage gebouwen door elkaar, en veel, heel veel straatverkopers. Langs de kant van de weg zie ik vrolijk gekleurde kraampjes waar mensen alles verkopen wat je je maar kan bedenken: groente, fruit, kleren, cds, schoenen, make-up, schriften,  horloges, geneesmiddelen, enz. enz. Het is er een drukte van belang. Veel, heel veel straatverkopers
Met hulp van CNV Internationaal heeft de CGT de afgelopen jaren vakbonden voor straatverkopers in een aantal grote steden opgericht. Deze vakbonden zetten zich in om de omstandigheden van de straatverkopers te verbeteren. Zo helpen ze straatverkopers te onderhandelen met de gemeente voor een vaste verkoopplek, zodat ze niet meer rond hoeven te lopen. De vakbondsleden die ik bezoek zijn erg blij, want na jaren onderhandeling is de gemeente nu eindelijk begonnen met de aanbouw van een markt, zodat de straatverkopers niet meer op straat hoeven te staan, maar hun producten op een veilige, overdekte plek kunnen verkopen. Dit laatste is erg belangrijk, omdat in Tegucigalpa in het regenseizoen de straten vaak overstromen en hier hebben de straatverkopers erg veel last van. Na de vergadering met de vakbond, loop ik ook even over de markt waar het vakbondsbestuur me voorstelt aan een aantal vakbondsleden. De straat is niet al te breed en hier staan kraampjes, lopen heel veel mensen langs, maar er passeren ook auto’s en zelfs enorme bussen. Mensen duwen en trekken om er langs te komen. Wat een chaos! Straatverkopers vertellen dat diefstal hier een groot probleem is. Mensen die langslopen/rennen/rijden grissen soms iets (of zelfs hele ladingen) mee zonder er voor te betalen. Omdat het zo’n chaos is kunnen de straatverkopers dit niet altijd voorkomen. Op de nieuwe overdekte markt die wordt aangelegd zijn de looppaden smaller en is het verboden voor autos. Daardoor hoopt men diefstal beter onder controle te kunnen houden. Ik praat met Isabel Ordonez Melendez, een 35-jarige enthousiaste verkoopster van make-up, moeder van 4 kinderen. Ze vertelt me dat ze al 15 jaar werkt als straatverkoopster, eerst liep ze rond op straat, nu sinds 8 jaar heeft ze een eigen kraampje. Ze participeerde in een project dat CGT samen met CNV Internationaal uitvoert, waarbij straatverkopers hulp krijgen bij het opzetten van een microbedrijfje. Binnen dit bedrijfje legt iedereen maandelijks een bedrag in, en van dat geld worden er leningen gegeven aan de leden. Dit is erg belangrijk voor de straatverkopers omdat ze soms geld nodig hebben om hun onderneming uit te breiden. Van de bank kunnen ze niks lenen, alleen van woekeraars die soms 15% of 20% rente vragen.  Ik heb toch geen baas
“Eerst dacht ik: een vakbond, wat heb ik daar nou aan? Ik heb toch geen baas? Ik kan toch niet staken? Maar toen hoorde ik van een vriendin over CGT, en de projecten die ze doen. Nu ben ik onderdeel van een microbedrijfje. Dankzij het project van CGT met CNV Internationaal kon ik vorig jaar een lening krijgen om extra waar in te kopen, zodat ik nu meer verkoop en wat kan sparen voor schoolkosten en ziektekosten van mijn dochters. Ik ben erg blij onderdeel te zijn van een microbedrijfje. En omdat het geld van ons (de verkopers) zelf is, en door ons zelf binnen het bedrijfje beheerd wordt, heb ik er ook vertrouwen in dat iedereen het terugbetaald”. Een groot probleem van deze straatverkopers is dat ze geen sociale zekerheid hebben: als ze te ziek of te oud worden om te werken, hebben ze niks opgebouwd, en zijn ze volledig afhankelijk van de steun van familieleden. Ook zijn kosten van dokter- en ziekenhuisbezoek, operaties of medicijnen vaak zo hoog dat ze die niet op kunnen betalen. Daarom heeft CNV Internationaal, samen met CCT (een Midden-Amerikaanse koepelorganisatie voor vakcentrales) en CGT Honduras in 2008 en 2009 campagne gevoerd en onderhandeld met verzekeringsinstanties om informeel werkenden (zoals straatverkopers) toegang te geven tot een ziektekosten- en pensioenverzekering. En met succes! Sociale zekerheid voor straatverkopers
Sinds half 2009 is het nu voor informeel werkenden, zoals straatverkopers, in Honduras mogelijk om zich aan te sluiten bij een sociale verzekeringsinstantie en zich op die manier te verzekeren tegen hoge ziektekosten en te sparen voor een pensioen. Tijdens mij bezoek zie en hoor ik hoe veel verschil dit kan maken: hoe straatverkopers in het verleden soms hun hele onderneming moeten verkopen om een operatie van hun kinderen te kunnen betalen, terwijl dat nu gedekt wordt door de zorgverzekering. Een nadeel is dat de premie erg hoog is, voor sommigen te hoog om te kunnen betalen. De CGT probeert via lobby bij de overheid te bewerkstelligen dat het ‘werkgeversgedeelte’ van deze premie (wat straatverkopers zelf moeten betalen, omdat er geen werkgever is), door de overheid wordt gedekt, maar dit is een moeizaam proces. CGT en CNV Internationaal blijven zich inzetten voor deze straatverkopers. Want, in de woorden van de 32-jarige mangoverkoper Samuel, “zelfs al gaat het erg langzaam, samen komen we er wel. Mijn overgrootvader, mijn grootvader en mijn vader stonden ook op deze markt. Maar dankzij hulp van CGT, kan ik nu geld sparen om mijn kinderen naar school te laten gaan, zodat zij hier straks niet meer staan”. Meer: voorgaande weblog uit Nicaragua

Foto: CNV Internationaal Gemma Andriessen