Hanneke Smits blogt uit Costa Rica

Het eerste diploma

Medewerkers van CNV Internationaal bloggen regelmatig over het werk van de vakbondsorganisaties in ontwikkelingslanden. Deze week doet Hanneke Smits verslag vanuit Costa Rica, waar zij een suikerfabriek en een trainingscentrum bezoekt. Afgelopen week haalden 50 vrouwen daar hun computerdiploma. Voor sommigen was dit het eerste diploma van hun leven.

Zoals het in Nederland voor mensen met een handicap en ook voor laaggeschoolden, al heel moeilijk is om fatsoenlijk werk te vinden, zo geldt dat nog veel sterkter in Costa Rica. Partnerorganisatie CMTC wil deze kwetsbare groepen helpen. Vandaag ga ik met collega Jhonatan Monge op bezoek bij een computertrainingscentrum. Jhonatan vertelt dat ook in Costa Rica tegenwoordig voor steeds meer werk kennis van computerprogramma’s vereist is. Voor deze laagopgeleide mensen is dat een grote drempel om (ander) werk te vinden. “Daar wilden we wat aan doen. Daarom zijn we  een paar jaar geleden als CMTC begonnen met een computercentrum. Daar trainen we speciaal mensen met een handicap maar bijvoorbeeld ook empleadas domésticas (vrouwen die huishoudelijk werk doen).

Tijdens de cursus leren de deelnemers verschillende programma’s te gebruiken zoals, Word, Excel en PowerPoint. Daarnaast leren ze over de mogelijkheden en risico’s van het internet. “We merken dat de deelnemers vaak ook andere vaardigheden missen die je nodig hebt om aan werk te komen”  vertelt Jonathan. Daarom besteden we nu ook aandacht aan sociale vaardigheden, spreken voor een groep, op tijd komen, reflecteren en conflicten oplossen.

50 huishoudsters hebben deze maand hun computerexamen gehaald. Vandaag krijgen ze hun diploma uitgereikt. Je merkt dat het voor hen een bijzondere bijeenkomst is. Voor sommigen is dit het eerste diploma van hun leven. Een van hen is Estelí. “De cursus heeft me veel zelfvertrouwen gegeven. Ik besef nu dat ik ook dingen kan leren. Dat ik niet minder waard ben dan mijn man.” Ook is het mooi dat ik nu mijn kinderen kan helpen bij opdrachten voor school. De andere vrouwen die deelname zitten in dezelfde situatie als ik. Ik heb er veel aan gehad om ervaringen uit te wisselen met hen.

Dit is een zogeheten IC CAO project. Dat wil zeggen dat er via een CAO afspraak aan bijgedragen wordt door Nederlandse werknemers en bedrijven. In dit geval ontvangt dit project een bijdrage uit de CAO voor werknemers van crematoria. Ook de Nederlandse NAM draagt financieel bij aan deze trainingen.

Weblog 2 - Bouwen aan een goede relatie

Vandaag staat er weer iets heel anders op de agenda. Ik ga naar een suikerfabriek. Dat is best bijzonder. Want in Costa Rica is de relatie van de vakbeweging met het bedrijfsleven van oudsher moeizaam. Vaak komen de vakbonden al helemaal niet binnen bij bedrijven. Ook al zijn de voorbeelden schaars, er zijn gelukkig toch bedrijven waar de vakbond en werkgever wel een goede relatie hebben weten op te bouwen. Eén daarvan is Ingenio Tobago, een bedrijf in het noorden van Costa Rica waar suikerriet wordt verbouwd en verwerkt tot suiker, ethanol en elektriciteit.

De suikerfabriek, een positieve uitzondering Ingenio Tobago heeft 500 werknemers in vaste dienst (productiemedewerkers, onderhoudsmonteurs, landbouwers, administratief medewerkers en managers) en in de oogsttijd (november t/m maart) komen hier zo’n 1000 tijdelijke krachten bij. De vakbond voor de werknemers van Ingenio Tobago heet SINTRAICA (Sindicato de Trabajadores de la Industria de la Caña Ingenio Tobago). Vrijwel alle vaste werknemers zijn aangesloten bij SINTRAICA en de bond heeft haar kantoor zelfs op het terrein van Ingenio Tobago.

Drie medewerkers van de vakbond en drie managers van het bedrijf vormen samen een zogenaamde junta de relaciones laborales. De junta komt regelmatig bijeen om te overleggen, bijvoorbeeld over klachten van leden, bij een ontslag of over arbeidsomstandigheden. In 1983 werd de eerste cao afgesloten (één van de weinigen in Costa Rica!). Deze wordt elke 3 jaar opnieuw onderhandeld. De cao geldt ook voor de tijdelijke werknemers die het bedrijf versterken tijdens de oogst.

Goede samenwerking zorgt voor rust op de werkvloer Personeeelsmanager Juan is zeer te spreken over de vakbond: “Er is onderling vertrouwen en de wil om dingen op te lossen. Als er problemen zijn worden deze besproken en wordt er gezocht naar een oplossing. De goede samenwerking met de vakbond heeft als voordeel dat de rust bij Ingenio Tobago bewaard blijft.”

Het bedrijf investeert veel in de medewerkers via verschillende faciliteiten. Zo zijn er mogelijkheden voor recreatie en sport. Er is een school voor de kinderen van de medewerkers op het terrein. De medewerkers kunnen gebruikmaken van allerlei subsidies.

“De goede relatie die we hebben met de werkgever is geen vanzelfsprekendheid”, aldus Sarai, medewerker van SINTRAICA. “Managers in Costa Rica zijn bijna nooit gewend om samen te werken met de vakbond. Daarom moeten we bij een wisseling in het management van Ingenio Tobago heel alert zijn en steeds opnieuw hard werken om de goede relatie te behouden.”

Weblog 3 - Ook voor straatverkopers

In Costa Rica heeft zo’n 80% van de werkende bevolking geen baan. Op allerlei manieren proberen mensen toch in hun levensonderhoud te voorzien. De meest zichtbare van deze grote groep informele werkers zijn de straatverkopers. Het gemeentebestuur van de hoofdstad San José maakt het de straatverkopers niet gemakkelijk. Om op straat je waren te mogen verkopen moet je zowel een vergunning hebben als een kiosk. Het verkrijgen hiervan heeft nogal wat voeten in de aarde en duurt vaak maanden tot een jaar. En als je eindelijk een vergunning en een kiosk hebt, loop je het risico om deze om het minste of geringste te verliezen. De politie controleert streng. Als ze langs je kiosk komen en je bent even naar de wc, bestaat de kans dat ze je koopwaren of vergunning in beslag nemen. En als je kiosk langer dan een maand gesloten blijft, ben je je vergunning kwijt. Dit overkwam Elisa. “Ik werd ziek en moest een operatie ondergaan. Hiervan moest ik lang herstellen. Nu ben ik mijn vergunning kwijt en moet ik weer op straat mijn spullen verkopen.” Terwijl we over straat lopen, rennen regelmatig straatverkopers zonder vergunning met hun waren voorbij, op de vlucht voor de politie.

Straatverkopers rennen voor de politie De CMTC organisatie voor deze groep werkenden is de Sindicato de Trabajadores Comerciantes Patentados Estacionarios y Afines (SINTRACOPEA). Zij helpen straatverkopers een vergunning te verkrijgen of te behouden. Leden van SINTRACOPEA ontvangen hiervoor gratis juridische ondersteuning. Daarnaast onderhandelt deze bond met de gemeente om de regels voor straatverkoop wat te versoepelen. Momenteel probeert SINTRACOPEA het voor elkaar te krijgen om in de periferie van de stad plekken te creëren voor straatverkoop. “De verkopers hoeven dan minder ver te reizen naar hun werk en er is minder concurrentie, waardoor hun inkomsten kunnen stijgen”, aldus Randal van SINTRACOPEA. Wordt vervolgd ... Costa Rica, september 2011
Hanneke Smits Meer: landenpagina Costa Rica