Achter gesloten deuren in Macedonië

Over misstanden in de kledingfabrieken in Bangladesh en Cambodja is veel te doen. Maar hoe is de situatie dichterbij? Ook in Oost-Europese landen is de kledingindustrie een belangrijke bron van werkgelegenheid, zoals in Macedonië. Aan Macedonische vakbondsleiders Milcho Smilevski en Blagoja Ivanoski van CNV partnerorganisatie UNASM de vraag of de situatie daar beter is. Beiden zijn deze week in Utrecht voor training en het uitwerken van nieuwe plannen voor komend jaar.

"De jeugdwerkloosheid is hoog in Macedonië dus de fabrieken die kleding en schoenen produceren - die ook hier uiteraard naartoekomen vanwege de lage lonen - zijn zeer welkom", steekt algemeen secretaris Milcho Smilevski (Algemeen Secretaris UNASM)van wal.

Sectorale afspaken

Maar hoe zijn de omstandigheden? Milcho vertelt dat het er een minimumloon voor de sector van 125 euro per maand is afgesproken. Dat is niet hoog maar op zich is het positief dat er sectorale afspraken zijn, want in veel landen is het afsluiten van cao’s per sector nog toekomstmuziek. Daar moeten vakbonden per bedrijf onderhandelen met als gevolg dat nog meer concurrentie is op lonen en arbeidsvoorwaarden, ten koste van de werknemers.

“Maar de Macedonische werkelijkheid is minder mooi dan het op papier lijkt,” reageert zijn collega Blagoja Ivanoski (Vice Voorzitter UNASM). “Regelmatig gebeurt het dat dat officiële loon wel uitbetaald wordt maar dat van werknemers vervolgens geëist wordt een deel weer in te leveren.” En wie weigert of protesteert? “Dat durven de meesten niet vanwege het risico op straat gezet te worden. ...Voor jou tien anderen.” Dat maakt het ook voor vakbond UNASM moeilijk dergelijke misstanden collectief en in individuele gevallen aan te pakken.

Werken achter gesloten deuren

En wat doet de arbeidsinspectie aan dit soort gevallen? “Die wordt regelmatig om de tuin geleid. Bedrijven hebben een deel van de werknemers dan officieel in dienst, volgens een regulier contract. Een ander deel werkt “informeel” zonder vast contract, uiteraard tegen een lager loon. Vaak ook in een aparte ruimte, letterlijk achter gesloten deuren, buiten het oog van de arbeidsinspectie als die komt controleren.” “Dit is niet alleen een probleem in de kledingindustrie, ook in de bouwsector gebeurt het vaak dat maar een deel van de werknemers een contract heeft,” vult Milcho aan. Kortom een onafhankelijke vakbeweging is harder dan ooit nodig in Macedonië.

Hoe staat Macedonië ervoor? De economie groeit licht in Macedonie, dat geeft hoop, al is het niet veel. De werkloosheid onder jongeren is nog steeds zeer hoog. Ook de jongeren zelf moeten zich inspannen, zegt Blagoja, "want veel jongeren missen een bruikbare vakopleiding. Als vakbond stimuleren we hen zoveel mogelijk. Ze moeten zich realiseren dat je tegenwoordig je hele leven moet blijven leren.