Achterop de brommer door Phom Penh

Achterop de brommer door Phnom PenhCNV-er Conny Wedda doet verslag van haar bezoek aan Cambodja bij een jonge vakbondsorganisatie. ‘Het is al weer wat jaren geleden dat ik in Cambodja was. Maar de herinneringen komen zeer snel terug. Achter op de brommer van de voorzitter van onze partnerorganisatie C.CAWDU rijden we ’s ochtends om half 8 midden tijdens het spitsuur door de straten van Phnom Penh. Met enige jaloezie bekijk ik de helm die hij draagt. Had ik mijn eigen motorhelm maar in de koffer gegooid. Brommer en auto’s schieten je links en rechts voorbij. Een heel stuk tegen het verkeer inrijden is de normaalste zaak van de wereld. Waarom begrijp ik nog steeds niet. Maar zoals altijd kom ik gezond en wel aan bij het vakbondskantoor.Zelfverzekerde jonge vakbondsorganisatie groeit sterk
De samenwerking van CNV Internationaal met de C.CAWDU, een federatie van vakbonden in de textielsector dateert van 2002. Het is verbazingwekkend hoe deze organisatie is gegroeid. Sinds de oprichting 2000 is hun ledental verviervoudigd. Ook in capaciteit is een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Toch gebeurt het regelmatig dat vakbondsleiders ontslag krijgen. Zelfverzekerd praten ze over de vele juridische zaken die ze dan aanspannen en ook winnen. Trots tonen ze eigen ontwikkelde trainingsmaterialen. Voor nieuwe leden ligt een stapel ledenpasjes klaar. Voorlichtingsposters aan de muur wijzen op ongezonde en gevaarlijke werksituaties. Bedrijfssluiting na cao onderhandelingen
Ondanks die grote ontwikkeling zijn andere zaken niet of weinig veranderd. Het afsluiten van CAO’s gaat erg moeizaam. Als een bedrijfsbond een meerderheid heeft in een bedrijf en wil gaan onderhandelen, sluit de werkgever vaak van de ene op de andere dag de deuren. Dat gebeurt vooral bij buitenlandse textielfabrieken uit bijvoorbeeld Japan of Korea. Vaak gaat een bedrijf verder door sub-contracting. Of het duikt onder een andere naam ergens anders in de stad weer op. ILO-project ‘better factories’ verbetert reputatie bedrijven
Veel textielbedrijven vertrekken naar China. Daar zijn de eisen aan werkgevers op het vlak van de naleving van arbeidsrechten nog lager. En dus is de productie net iets goedkoper. Toch vestigen zich op dit moment toch nog steeds meer bedrijven in Cambodja dan er weggaan. In eerste kwartaal schijnen 21 bedrijven te zijn vertrokken, terwijl er 50 nieuwe bijkwamen. Volgens C.CAWDU is dit een effect van het ILO project “ better factories.  Door dit project van de Internationale Arbeidsorganisatie ILO betalen fabrieken nu bijvoorbeeld het minimumloon uit en er is geen kinderarbeid. Textielfabrieken merken dat deelname aan 'better factories' goed is voor hun reputatie. Kleine pareltjes geven hoop op meer eerlijk werk
Maatschappelijk verantwoord ondernemen, steeds meer bedrijven van grote en kleine labels vinden het belangrijk. Ze houden er rekening mee bij de keuze van producenten van hun kleding. En dus betrekken ze liever “ eerlijke” kleding uit Cambodja, dan uit bijvoorbeeld een Chinese fabriek die werknemers uitbuit. Maar natuurlijk geldt dit jammer genoeg niet voor alle textielbedrijven in Cambodja. De vakbondsleiders van C.CAWDU gaan het gesprek aan met de werkgevers om de arbeidsomstandigheden van de werknemers te verbeteren. Niet vaak vinden ze een luisterend oor, maar positief gestemd blijven ze de dialoog zoeken. Het zijn de kleine pareltjes die hoop geven voor ‘decent work’ (waardig werk) in de toekomst. Daar hebben wij als consumenten natuurlijk ook een zekere invloed op.

Apen in de bespreking

Conny Wedda vervolgt haar verslag uit Cambodja over de problemen van chauffeurs van brommertaxi's, corrupte agenten, apen die besluiten een vergadering bij te wonen en over de positieve resultaten van CAO-onderhandelingen. Tribunaal
Het Cambodja tribunaal is begonnen en natuurlijk is dat dan een onderwerp van gesprek. Er zijn 2 miljoen mensen vermoord en duizenden mensen gemarteld onder het bewind van de Khmer Pol Pot in de jaren zeventig. Het komt allemaal wel heel dicht bij als Poeun, vakbondscollega van de Cambodian Labour Confederation (CLC), me tijdens de ochtendthee vertelt dat ook hij zijn vader en drie broers is verloren tijdens het regime. Daar wordt een mens erg stil van en het gaat de hele dag door mijn hoofd. Informele Economie
Ook de verhalen die ik verder nog te horen kreeg van de werknemers in de transportsector en de restaurants en hotels geven de nodige stof tot nadenken. Chauffeurs van de “motodop” (gewone brommer waarop er soms wel 3 volwassen en 2 kinderen worden samengeperst) en de “ tuc-tuc” (brommer met wagentje erachter) verdienen ongeveer 1,20 dollar per dag. Dit is een typisch voorbeeld van de informele economie waarbij mannen en vrouwen iedere dag weer proberen een inkomen voor het gezin bijeen te schrapen. De problemen van deze groep zijn bijvoorbeeld de vele verkeersongelukken (verbaast me niets) en de hoge prijzen van de benzine. De federatie probeert daarom een lagere benzineprijs te onderhandelen voor haar leden. Binnenkort weten we of dit gelukt is. Corruptie
Een ander probleem is de intimidatie en afpersing door de politie. De politie verdient ongeveer 30 dollar per maand en probeert daarom iets bij te verdienen door daar waar mogelijk (en eigenlijk niet mogelijk) bekeuringen te geven die vijf keer zo hoog zijn dan wettelijk is toegestaan. Een bekeuring van 3.000 Riel wordt op deze manier al snel 15.000 Riel. Corruptie is een diep verankerd probleem en de Cambodian Labour Confederation  ziet het als haar morele verantwoordelijkheid aandacht te geven tijdens bijeenkomsten of trainingen.  Apen in de bespreking
In gesprekken met vakbondsleiders en leden van een bedrijfsbond van een hotel krijg ik inspirerende positieve resultaten te horen. We zitten buiten op een soort overdekt marktplaatsje met een groep van 15 mannen en vrouwen werkzaam in twee grote hotels in Phnom Penh. In het begin zie ik af en toe een aap lopen. Maar dan wordt mijn aandacht wel heel erg van het gesprek afgeleid wanneer de apen schreeuwend en rennend om ons heen vliegen. Ik vind het indrukwekkend en beangstigend, maar de collega’s vertrekken geen spier, dus ik doe ook maar of het de gewoonste zaak van de wereld is. Trots op CAO
De voorzitter van een bedrijfsbond van de bond vertelde bijzonder trots dat in de nieuwe CAO een loonsverhoging is geregeld van 50 naar 65 dollar per maand. Ook hebben ze de betaling van nachtdienst geregeld boven het wettelijk minimum van 130% naar 150%. Zwangerschapsverlof wordt voor 100% uitbetaald en er is een extra eenmalige toelage van 50 dollar. Dit is aanzienlijk hoger het wettelijk minimum van 50%. In de hotels weten ze het goed te regelen. Verder moet ik veel vragen beantwoorden over hoe het allemaal in Nederland geregeld is. Dat maakt zo’n gesprek echt leuk, omdat er een echte uitwisseling ontstaat. Na een uur of twee ronden we het gesprek af. We nemen hartelijk afscheid en de apen hebben het nakijken wanneer ik achterop de brommer weg rijd. Conny Wedda is programmamedewerker Azië voor CNV Internationaal 2 augustus 2007